Muhasebe Hilelerinin Türleri Nelerdir?

Değerli okurlar, işletme sahiplerinin hileye başvurma nedenleri yazımızda, işletme sahiplerinin neden hileye başvurduklarını görmüştük. Bu yazımızda da muhasebe hilelerinin türleri nelerdir konusunu  yazacağız.

Bunlar sırasıyla; kasdi hatalar, kayıt dışı işlemler, işlemden önce ya da sonra kayıt yapılması, gerçek olmayan hesaplar, belge sahterkârlığı, bilanço oyunları, bilgisayar hileleri, ve varlıkların kötüye kullanılmasıdır.

A) Kasdi Hatalar

Kast kişinin iç dünyası ile ilgili olmakla birlikte, fiilin kanundaki tanımın bilerek ve istenerek işlenmesi halidir. Bu hatalar adil olmayan bir çıkar sağlamak için bilinçli olarak yapılan hileye sebebiyet verir. Kasıt unsunurunu ntespit etmek zordur.

B) Kayıtdışı İşlemler

Muhasebe düzenind kayıt işlemlerinin belgeye dayandırılması ile gerçekleştirilir. VUK’da ve ticari ilişkilerde uygulanacak diğer kanun hükümlerinin ortaya çıkaracağı sonuçları doğrudan etkilemektedir. Kayıtdışı işlem vergilendirmenin eksik ya da hatalı yapılmasına, tabloların yanıltıcı sonuçlar vermesine , finansal tablo kullanıcılarının kararlarında hatalı değerlendirmelerde bulunmalarına sebebiyet verir. Kayıt dışı işlemlerin grerçekleştirilmesinde vergi kaçırma saiki ve gelirleri gizleme, işletme giderlerini sazaltma gibi düşünceler mevcuttur.

C) İşlemden Önce ya da Sonra Kayıt Yapılması

İşletme faaliyetlerinin düzenli kaydı, finansal tabloların gerçeği yansıtacak şekilde okumaya elverişli olmasın da son derece önemlidir. Kayıtların işlemin vuku bulduğu tarih itibariyle on günlük sürede gerçekleştirilmesi dönemsellik ilkesi gereğidir. Bilanço gününden önce veya sonra yapılan ve işlemin gerçekleşme tarihi itibariyle yapılmayan kayıtlar aldatıcılık unsurunun oluşmasına sebebiyet verecektir. Dönem sonlarında alınan malların kayıtlarının fazla görünmesini sağlar.

İşletmenim anlık durumunun da gerçeği yansıtmaması kasti kayıtlarla gerçekleştirilebilmektedir. İşletme o an kasasında mevcut olmayan gelecek bir vadede elde edeceği nakdi önceden kayıtlarına alabilir, likiditenin yükseltilmesi amacını güden bu durumda da finansal tablolar gerçeği yansıtmayacaktır. Hasılatı gizlemek amacıyla, siparişi alınan ancak satışı henüz gerçekleşmemiş mala ilişkin kaydın gelir olarak kaydedilmesi de erken kaydedilmiş gelir olarak kayıtlarda yer alacak, işletme henüz elde etmediği geliri sanki elde etmiş gibi mali tablolarına yansıtacaktır.

D) Gerçek Olmayan Hesaplar

Muhasebesel işlemlerin ve yapılan kayıtların gerçeği yansıtacak şekilde ve ilgikanunda belirtilen süreler içinde yapılması esastır. Muhasebe hilesinin esasında aldatıcılık mevcut olması sebebiyle, kayıtlarda ya da esas işlemlerde kasti yanlışlıklar bulunmaktadır. Bu kasti yanlışlıklar hasılatı gizlemek ya da maliyetleri arttıtmak maksadıyla olabilmektedir. Amaçlanan davranışa ulaşma için izlenecek yolda ki bu suç yoludur, hasılatı gizlemek amacıyla yanlış, yanıltıcı hesaplar kullanılabilir, sonunda oluşan bilanço hilelerini gizlemek için de uydurma hesaplar açılabilir ve kayıt dışı işlemler denkleştirilerek gizlenebilir.

E) Belge Sahtekârlığı

Sahte belge gerçekte olması gereken gibi yapılan, işlemin gerçek mahiyetini yansıtmamakla birlikte o işlem varmış gibi gösterilme amacı ile oluşturulan belgedir. VUK “gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge, sahte belgedir” denmek suretiyle sahte belge tanımlanmıştır.

Maliye bakanlığı ile anlaşması olmasığı halde basılmış belge de sahte belgedir. Belge sahrekârlığının çeşitli amaçları olmakla birlikte düzenleyen ve kullanan açısından çeşitli değerlendirmeler yapmak mümkündür. Sahte belge düzenleyicileri sahte belgeleri komisyon karşılığında kullanmaktadırlar.  Sahte belge kullanan açısından ise vergi matrahını düşürmeye yönelik kullanım ön plana çıkmaktadır.

F) Bilanço Oyunları

İşletmenin belli bir tarihdeki taşınır ve taşınmaz varlıklarını ve bu varlıkların sağlandığı öz ve yabancı kaynakları gösteren tablo bilançodur. Bilanço işletme açısından artı ve eksi yöndeki  varlıkların dengelenmiş halidir. Dönem sonlarında değerleme esnasında yapılan ve envanter çalışmalarının son safhası olan bilanço çikarma işlemi o anki gerçek durumu yansıtmalıdır. İşletmenin varlıklarının gerçek değeriyle gösterilmesi esastır, varlıkların değerlemesinde kullanılacak yanlış yöntem bilançonun iyi veya kötü yönde maskelenmesine yol açar. Varlıklar gerçekte olması gerekenden daha yüksek bir değer ile gösterilir ise bilanço iyi yönde, olması gerekenden daha düşük bedeller gösterilir ise kötü yönde bilanço maskelenmiş olur.

G) Bilgisayar Hileleri

Muhasebe bilgi sistemlerinin etkinliği ve güvenirliği verilerin kayıtlara alınması, saklanması ve finansal tablolardan yararlanacak olanlara sunulmasında son derece önemlidir. Günümüz teknolojileri insan faktörünün elinde güçlü bir silaha dönüşebilmekte olması gereken amaçlar dışında kullanılması halinde de bu sonuçlar ve nedenleri ancak konusunda uzman kişiler tarafından ve teknik araştırmalar yapılarak ortaya konulmaktadır. Bilgisayar yazılımlarının kullanımında veri girişi yapan departmanın verileri kullanırken sisteme doğru vei aktarımı, tecrübe ve bilgisi, dikkati veri girişinden elde etmeyi amaçladığı sonuç önem arz etmektedir. Muhasebe sistemlerinde bir evrak finansal tablolar içerisinde ve yasal mevzuat gereği sunulması gereken formlarda etkilidir. Sistemin entegrasyonu sağlanırken verinin kullanılacağı müsait alanlar eksizlik ve doğru entegre edilmeli yazılım üzerinde oynama yapmaya müsait almamalı ve kontrol edilebilir kurulmalıdır.

Muhasebe uygulamalarında bilgisayarların hayatımıza girmesi yani elektronik muhasebeden yararlanma her açıdan kolaylık sağlanmıştır.Her ne kadar elektronik muhasebeden yararlanma her açıdan kolaylık sağlanmıştır. Her ne kadar elektronik ortamda kullanılsa da muhasebe hile yapılmaya her zaman zemin oluşturulabilir. Bunları önlemek için Türkiye’de elektronik muhasebe ve elektronik denetim kavramları ile ilgili hukiki alt yapının oluşturulması gerekmektedir.

H) Varlıkların Kötüye Kullanılması

İşletme varlıklarının kötüye kullanılması genellikle işletme çalışanları tarafından gerçekleştirilen ve çalışanın kendisine yarar sağlayacak sonuç doğuran fiilleri ile ortaya çıkmaktadır. Tepe yönetiminin işletme ile ilgili özel verilere kolay erişimi yada alt kademe çalışanların işletmenin iç kontrol zayıflıklarından faydalanması sonucu oluşabilmektedir. Muhasebe kaydı yapılmadan önce yapılan nakit hırsızlığı, muhasebe kaydı yapıldıktan sonra yapılan nakit hırsızlığı ve hileli ödemeler şeklinde ortaya çıkmaktadır.

I) Yolsuzluk ve Ahlaki Olmayan Davranışlar

Yolsuzluk bir görevi yetkiye kötüye kullanma olarak tanımlanan ve uluslararası ticarette önemli sorunların oluşmasına sebebiyet veren bir kavramdır. Kötüye kullanım kasti hareketlerle ve kişinin suiistimal içeren davranışlarıyla ortaya çıkmaktadır. Kişinin zaten yapması gereken bir iş için fayda sağlanması ya da yapmaması gereken fiilleri yapması için çıkar elde etme düşüncesi ile hareketi sonucunda hileli davranışı sergilemesiyle gerçekleşmektedir. Hediye veya bağış kabul etme, zimmet,rüşvet,çıkar çatışmaları gibi özel kukuk ya da kamu hukukundan da müeyyidilerin uygulanmasını gerektiren bu fiiller toplum tarafından kabul edilebilir olarak görüldüğü sürece ekonomik hayatta etki eden olumsuz faktörlerin içerisinde yer almaya devam edecektir.

Muhasebe Hilelerinin Türleri Nelerdir?

Sitemizi sosyal medya hesaplarınızda paylaştığınız  için teşekkür ederiz.

İşletme Çalışanlarının Hileye Başvurma Nedenleri?   yazımızı okumak için tıklayınız.

Vektör Grafik: Vecteezy – Radiasa Tutorial Rti

KAYNAKÇA

Muhasebe Hileleri ve Vergiden Kaçınma/ Coç. Dr. Murat BATI/ Seçkin Yayınları/Ankara / Sayfa: 34-38

Denetim ve Güvence Hizmetleri/ Ersin Güredin / Basım Yayınları/İstanbul

Hasan Kaval/ Muhasebe Denetimi / Gazi Kitavevi/Ankara

Faruk Güçlü / Muhasebe Denetimi / Detay Yayınları/Ankara

İşletmelerde Vergi Denetimi / Boyut Yayınları /İstanbul