İşletme Çalışanlarının Hileye Başvurma Nedenleri?
Değerli okurlar, işletme sahiplerinin hileye başvurma nedenleri yazımızda, işletme sahiplerinin neden hileye başvurduklarını görmüştük. Bu yazımızda da işletme çalışanlarının hileye başvurma nedenlerini yazacağız. Hileyi hatadan ayıran birinci etken, finansal tablolardaki yanlış beyan ile sonuçlanan hareketin, kasıtlı yada bilerek yapılmamış olmasıdır. Hata genellikle istenmeden yapılmış davranışları ifade eder. Hile yapabilmek için ise kişinin bazı yetkinliklere sahip olması gereklidir, bu yetkinliklerde her kişide bulunmamaktadır. İşletme çalışanlarının hileye başvurma nedenlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
A) Özenti ve Baskı Grupları
Özenti ve baskı grupları, haklı gösterme sebepleri ve fırsat ortamı bileşenleri, hileli davranışın kaynağıdır ve her hileli davranışın esaslı unsurudur. Özenti ve baskı grupları çalışanları isteklendiren, hileli davranışa özendiren çeşitli nedenlerden biridir. Belirli ruhsal etkinlik ve süreçleri, kişinin isteği dışında bilinçaltına inmesi veya bu itilenlerin bilince çıkmasını önleme durumudur. Hileli fiilin gerçekleşmesinde ilk adım kişinin iç dünyasında oluşan baskı ile ortaya çıkmakta, kişinin hileli davranışa yönelen hareketi özenti ve baskı grupları vasıtasıyla bilinçaltında yer etmektedir. Harekete yönlendirici itici, içsel güç olarak tanımlanan baskının tetikleyecileri çok çeşitli olabilmekle birlikte aşağıda birtakım sebepler gösterilmektedir.
- Finansal baskılar
- Zaaflar
- İşe ilgili baskılar
- Diğer baskı sebepleri
B) Fırsatlar
İşletmelerin güçlü bir iç kontrol sistemine sahip olmaları gerekmektedir. Aksi halde iç kontrol zayıflıkları beraberinde hileli işlemlere ortam hazırlayacaktır. Çalışanlar özellikle de işletmedeki üst yönetim, işletme içi özel bilgilere sahip olabilmekte, sahip oldukları bilgileri kullanarak çeşitli işlemler gerçekleştirebilmektedir. Bir diğer ihtimal de alt kademe çalışanların iç kontrol zayıflıklarını fırsat olarak değerlendirip, bu zayıflıkları etkinsizleştirerek ya da görmezden gelerek hileli davranışa fırsat ortamı yaratmasıdır. Bu noktada çalışanın eline geçmiş olan fırsat ortamı ile işletme işlemlerin hileli işlemlere yatkınlığı ve iç kontrol eksikliği sebebiyle hileli işlemlere eğilim artacaktır. Fırsat ortamı yaratma sebebiyle oluşacak hileli işlemleri önlemede işletmenin güçlü bir otokontrole sahip olması gerekmektedir.
C) Haklı Gösterme
İşletme çalışanlarının sunduğu fiziki ve psikolojik ortam çalışanların birbirleriyle olan ilişkilerine ve gerçekleştirdiği işlemlere yansıyacaktır. Yönetimin iç kontrole ne kadar önem verdiği, ticari ilişkilerinde müşterilerine yaklaşımı, misyonu ve bu misyonun gerçekleştirme yolundaki tutumu çalışan ve üst kademe yöeticilerin davranışlarına etki eden temel nedenlerden biridir.İşçi çalışması karşısında alacağı ücreti hak eder fakat bu haklılık objektif nitelikteki bir haklılıktır. Çalışan konumundan ve getirisinden memnuniyetsizse gerçekleştirdiği hilili işlemlere haklılık payı yükleyecektir. İşletmenin pazarlama, satış, dağıtım, fiyatlandırma politikası aşamalarındaki saldırgan tutumu , işletme çalışanlarının da emeklerinin karşılığını değerlendirmelerinde bu değerlendirmeye objektif unsurlara ilave bir takım etkenleri dahil etmesine yol açacaktır. Kişi kendi iç dünyasında gerçekleştirdiği bu sorgulama aşamasıında çeşitli bahanelerle davranışı haklı görmekte, davranışının sonuçlarını da kabul edilebilir olduğana inanmaktadır. Bu noktada gerçekleştirdiği davranış sonucunun kimsenin maddi ve manevi zarar görmediğine, davranışının zaten herkes tarafından gerçekleştirilebilir bir davranış olduğuna, elde ettiği sonucu zaten hak ettiğine ya da bu davranışı kendisi değil de işletme çıkarları için gerçekleştirip işletmenin bunu hak ettiğine inanabilir ve bu şekilde davranışını haklı görebilir.
İşletme Çalışanlarının Hileye Başvurma Nedenleri?
Sitemizi sosyal medya hesaplarınızda paylaştığınız için teşekkür ederiz.
Şirketlerde Muhasebe Denetim Rehberi yazımızı okumak için yıklayınız.
Vektör Grafik: Vecteezy – Radiasa Tutorial Rti
KAYNAKÇA
Muhasebe Hileleri ve Vergiden Kaçınma/ Coç. Dr. Murat BATI/ Seçkin Yayınları/Ankara / Sayfa: 34-38
Denetim ve Güvence Hizmetleri/ Ersin Güredin / Basım Yayınları/İstanbul
Hasan Kaval/ Muhasebe Denetimi / Gazi Kitavevi/Ankara
Faruk Güçlü / Muhasebe Denetimi / Detay Yayınları/Ankara
İşletmelerde Vergi Denetimi / Boyut Yayınları /İstanbul
