Maliyet Muhasebesi Ders Notları
1. Maliyet Muhasebesi Ders Notları
Değerli okurlar, muhasebesi ders notları maliyet yazımızda, maliyet muhasebesi ile ilgili deyatlı bilgileri bulabileceksiniz. İşletmelerin faaliyet konusuna giren mal veya hizmetlerin elde edilmesi için katlandığı her türlü faktörlerin para olarak ifade edildiği toplam değere maliyet denir. Bunun için maliyet mal veya hizmetin üretilebilmesi için katlanılan fedakarlık olarak tanımlanabilir. İşletmeler için son derece önemli bir kavram olan maliyet, gider ve harcama ile karıştırılmamalıdır. Harcama, işletmelerin bir ödeme yapmasıdır. Sermayede bir azalma meydana getiriyorsa yani işletme varlıklarında azalma söz konusu ise bunlar harcama olarak tanımlanabilir. Gider ise, ödemelerin sonunda varlığa dönüşebilen ve varlıklar arasında yer alan harcamalar şeklinde tanımlanabilir.
2. Maliyet Muhasebesi
İşletmede üretilen mamül ya da hizmetin maliyet fiyatının saptanması, işletme giderlerinin denetimi, fiyat incelemeleri ve satış fiyatlarının belirlenmesinin oluşturduğu muhasebe dalı. Maliyet muhasebesi işletmelerde değişik amaçlar doğrultusunda kullanılan muhasebenin ana bölümlerinden bir tanesidir.
Maliyet muhasebesinin beklenen görevleri kısaca şunlardır:
2.1. Üretimlerin maliyetlerini belirlemek:
Üretilecek olan mal veya hizmetlerin maliyetini hesaplayarak, üretilen mal veya hizmetin toplam maliyet ve birim maliyet değerlerini belli eder. Belli olan bu değerlerle piyasa koşullarına ve işletmenin kriterlerine göre mal veya hizmetin satış değeri belirlenir.
2.2. Kontrol aracı olmak:
İşletmelerin yaptığı giderleri, bir yandan türleri diğer yandan bu giderlerin ortaya çıktığı işletme bölümleri açısından inceleyerek, bunların önceden öngörülen standartlar ile karşılaştırılması yolu ile giderleri kontrol altında tutma imkanları sağlar. İşletme yöneticilerine yol gösterici olur.
2.3. Planlamaya yardımcı olmak:
İşletme ile ilgili olarak alınacak kararlarda çeşitli seçenekler arasında seçim yapılabilmesi için her seçeneğin işletme karlılığı üzerindeki etkisinin araştırılması gerekir. Bu araştırma ise maliyet muhasebesinden alınacak bilgilere dayanılarak gerçekleştirilebilir.
3. Maliyet muhasebesinde kullanılan kavramlar:
Maliyet: İşletmelerin faaliyet konusuna giren mal veya hizmetlerin elde edilmesi için katlandığı her türlü faktörlerin para olarak ifade edildiği toplam değere maliyet denir
Varlık: Bir İşletmenin sahip olduğu paralar, mallar, binalar, demirbaşlar, makinalar, taşıtlar v.b. ekonomik değerlerdir.
Harcama: Herhangi bir amaçla işletme tarfından ödenen paranın, transfer edilen varlığın, katlanılan borcun parasal ifadesidir.
Gelir: Tacir veya işletmelerin faaliyetlerinden dolayı elde ettiği hasılat.
Gider: Dönem hasılatının (gelirinin) elde edilmesi amacıyla faaliyetlerini devam ettirebilmek için yaptığı, kullanılmış veya tüketilmiş harcamalardır.
Hasılat: Belli bir dönemde satılan mal veya hizmetlerin karşılığında toplanan gelirlerin tümü.
Kâr: Bir faaliyetin gerçekleşmesi sonucunda elde edilen gelir ile faaliyet için yapılan giderler arasındaki fark.
Zarar: İşletmelerin faaliyetleri döneminde, giderlerinin toplamı gelirlerinin toplamını aşması sonucunda ortaya çıkan fark tutarı.
4. Maliyet Muhasebesi Sistemleri:
Maliyet muhasebesi sistemlerinde, üretimle ilgili işlemlerin kayıtlanması, sınıflanması, gruplanması, dağıtılması ve yorumlanması eylemleri, söz konusu sistemi etkileyen pek çok faktörün etkisine bağlı olarak işletmeden işletmeye farklılıklar gösterir. Oluşturulacak maliyet muhasebesi sistemini etkileyen faktörlere örnek olarak, içinde bulunulan işletmenin büyüklüğü, örgüt yapısı, mamullerinin cinsi, kullanılan üretim tekniği ve yöneticilerinin gereksinim duydukları bilgilerin niteliği verilebilir. Değişik açılardan farklı sınıflandırmaları yapılan maliyet muhasebesi sistemlerini; kullanılan maliyet verilerinin fiili olup olmaması, mamul maliyetinin hesaplanmasında, maliyet unsurlarının tümünü temel alıp alınmaması ve üretim eylemlerinin niteliğine göre olmak üzere başlıca üç ana başlık altında sınıflandırabiliriz.
Sistem olarak temel ayırımın gerçekte, üretim eylemlerinin niteliğine göre yapılan ayırım olan sipariş ve safha maliyetleme sistemleri olduğu daima hatırlanmalıdır. Bu temel ayırım içinde, fiili ya da standart maliyetler ya da üretim maliyetinin tümüne ya da belirli bir kısmına ait maliyet verilerinin kullanılıp kullanılmamasına göre söz konusu temel ayırımın farklı uygulamalarıyla karşılaşabiliriz.
4.1. Kullanılan Maliyetlerin Fiili Olup Olmamasına Göre Ayırım:
Kullanılan maliyetlerin fiili olup olmamasına göre maliyet muhasebesi sistemleri, fiili rakamlara dayanan maliyet muhasebesi sistemi ve ileriye dönük rakamlara dayanan (Tahmini) maliyet muhasebesi sistemleri olmak üzere ikiye ayrılır.
– Tahmini maliyetler: geçmiş dönemlerin sonuçlarına ve gelecekteki olası gelişmelere göre, istatistiki bir takım hesaplamalara bağlı olarak tahmin edilen maliyetlerdir.
– Standart maliyetler: bilimsel ve teknik temellere dayanılarak hesaplanan ve belirli koşullar altında gerçekleşmesi beklenen maliyetlerdir.
4.2. Maliyetlerin Tümünün Temel Alınıp Alınmamasına Göre Ayırım:
Mamullerin birim maliyetlerinin hesaplanmasında, maliyet unsurlarının, tümünü ya da bir kısmını temel almaya göre maliyet muhasebesi sistemleri; tam maliyet sistemi ve kısmi maliyet sistemi olmak üzere ikiye ayrılır.
Direkt maliyetleme sisteminde, tüm genel üretim maliyetleri dönem gideri kabul edilirken, değişken maliyetleme sisteminde ise genel üretim maliyetlerinin sadece sabit kısımları dönem gideri kabul edilerek üretilen mamulün maliyetine katılmayıp doğrudan gelir tablosuna aktarılırlar. Dolayısıyla üretilen mamullerin maliyetine katılmayan genel üretim maliyetleri, dönem sonu mamul ya da mamul stokları üzerinden gelecek dönemlere aktarılmazlar.
Tam maliyetleme siteminde tüm bu maliyet unsurları üretimin maliyetine eklenirken, Direkt maliyetleme sisteminde direkt ilk madde ve malzeme ile direkt işçilik maliyetleri, Değişken maliyetleme sisteminde ise, direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim maliyetlerinin değişken kısmı üretimin maliyetine eklenecektir.
4.3. Üretim Eylemlerinin Niteliğine Göre Ayırım:
Önceki açıklamalarımızdan da hatırlanacağı gibi, maliyet muhasebesi sistemlerinin sınıflandırılmasında temel ayırım, üretim eylemlerinin niteliğine göre yapılan ayırımdır. Üretim eylemlerinin niteliğine göre maliyet muhasebesi sistemleri ise; sipariş maliyeti sistemi ve safha maliyeti sistemi olmak üzere iki başlık altında toplanabilir.
4.3.1. Sipariş Maliyeti Sistemi
Sipariş Maliyeti Sistemi , çoğu kez müşterilerinin özel istekleri ile verdikleri siparişler üzerine üretim yapan işletmelerde, her bir mamul ya da mamul grubunun maliyetlerinin ayrı ayrı izlendiği sisteme, sipariş maliyeti sistemi denir. Bu sistemde önemli olan özellik ve temel amaç; her bir sipariş için üretim maliyeti unsurlarının, üretim eyleminin başlangıcından tamamlanmasına kadar geçen zaman içinde mümkün olduğu ölçüde ayrı ayrı izlenmesidir.
Bu sistemde, verilen sipariş üzerine iş emirleri düzenlenerek üretime başlanır. Maliyetler her bir sipariş için açılan özel ,Sipariş Maliyeti Kartlarına işlenir. Bu sistemin kullanıldığı işletmelere örnek olarak; inşaat, basımevi, tamirhane, mobilya imalathaneleri ve mücevher üreten işletmeler verilebilir.
4.3.2. Safha Maliyeti Sistemi:
Safha maliyeti sistemi, genellikle aynı cins mamullerin yığın üretimi ile ilgili bir maliyet sistemidir. Bu sistemde, her bir üretim safhasında oluşan toplam maliyetlerin söz konusu safhada gerçekleştirilen toplam üretim miktarına bölünmesiyle, her safhanın ortalama birim maliyeti bulunur. Her bir safhaya ait bulunan ortalama birim maliyet, ilgili safhada tamamlanıp, izleyen safhaya (ya da mamul stoklarına) devredilecek birim sayısıyla çarpılmak suretiyle devredilen birimlerin toplam maliyeti bulunur. Devir sonrasında safhalarda kalan maliyetler ise, ilgili safhanın yarı mamul maliyetlerini oluşturur. Kısaca, bu sistemde önemli olan özellik, üretimin geçirdiği safhalar boyunca maliyetlerin toplanması olmaktadır. Bu sistemin kullanıldığı işletmelere örnek olarak; un, cam, boya, kağıt, çimento, şeker ve şarap üreten işletmeler verilebilir.
5. Maliyet Muhasebesi Sistemi:
Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği zorunlu olarak 01.01.1994 tarihinden itibaren uygulamaya girmiştir. Söz konusu tebliğde maliyet hesapları, tekdüzen hesap çevçevesinin 7. grubunda yer almaktadır 7/A seçeneğinde maliyetler fonksiyon esasına göre izlenir.
7/A Seçeneğinde Gider Hesapları, Çeşitleri ve Yerleri 7/A seçeneğine göre, giderler bir taraftan yapıldıkları anda ilgili büyük defter hesaplarına ,fonksiyon esasına göre kayıtlanırken aynı zamanda yardımcı defterlerde hem çeşit hem de gider yerleri açısından izlenecek şekilde kayıtlanmaktadır. 7/A seçeneğinde yer alan hesaplar; gider hesapları, gider yansıtma hesapları ve fark hesapları olmak üzere üç ana gruptan oluşmaktadır.
Gider Hesapları Yansıtma Hesapları Fark Hesapları
710 Direk ilk Mad. VE Malzeme Gider.
720 Direkt işçilik Giderleri
730 Genel Üretim Giderleri
740 Hizmet Üretim Maliyeti
750 Araştırma ve Geliştirme Giderleri
760 Pazar. Satış ve Dağıtım Giderleri
770 Genel Yönetim Giderleri
780 Finansman Giderleri 711 Direk ilk Mad.ve Malz. Gid Y. HS
721 Direkt işçilik Giderleri Y. HS.
731 Genel Üretim Giderleri Y. HS.
741 Hizmet Üretim Maliyeti Y. HS.
751 Araş.ve Geliş. Giderleri Y. HS
761 Pazar. Satış ve Dağıt. Gider Y.HS
771 Genel Yönetim Giderleri Y. HS
781 Finansman Giderleri Y. HS 712 Direk ilk Mad.ve Malz. Gid F. HS
722 Direkt işçilik Giderleri F. HS
732 Genel Üretim Giderleri F. HS.
742 Hizmet Üretim Maliyeti F. HS
752 Araş.ve Geliş. Giderleri F. HS
762 Pazar.Satış ve Dağıt. Gider F. HS
772 Genel Yönetim Giderleri F. HS
782 Finansman Giderleri F. HS
5.1. Gider Çeşitleri: Mal ve hizmet üretimi sırasında gerçekleşen maliyet giderleri bir taraftan fonksiyonel gider hesaplarına kayıtlanırken, aynı zamanda bu giderler yardımcı defterlerde çeşit ve gider yeri açısından da izlenir. Gider çeşitleri dönem içinde gerçekleşen giderler gider hesaplarının borç tarafına kaydedilecektir. İşletmenin tahmini veya standart maliyetleri kullanması durumunda da önceden belirlenen maliyetler gider yansıtma hesaplarının alacak taraflarına kaydedilecektir. Böylece gerçekleşen giderler ile önceden belirlenen giderlerin karşılaştırması sağlanacaktır.
Gider Çeşitleri Gider Yerleri
0 ilk Madde ve Malzeme
1 işçi Ücret ve Giderleri
2 Memur Ücret ve Giderleri
3 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler
4 Çeşitli Giderler
5 Vergi, Resim ve Harçlar
6 Amortismanlar ve Tükenme Payları
7 Finansman Giderleri 10 Esas Üretim Gider Yerleri
20 Yardımcı Üretim Gider Yerleri
30 Yardımcı Hizmet Gider Yerleri
40 Yatırım Gider Yerleri
50 Üretim Yerleri Yönetimi Gider Yerleri
60 Araştırma ve Geliştirme Gider Yerleri
70 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Gider Yerleri
80 Genel Yönetim Gider Yerleri
MALİYET HESAPLARI
1. Maliyet Hesapları: Maliyet hesapları, mal ve hizmetlerin planlanan biçim ve niteliğe getirilmesi için yapılan giderlerin toplandığı ve maliyet unsurlarına dönüştürülerek izlendiği hesaplardır. Bu bölümde yer alan gider hesapları uygulamada esneklik sağlamak üzere iki seçenek halinde 7/A ve 7/B olarak sunulmuştur. 7/A seçeneğinde giderler defter-i kebirde fonksiyon esasına göre, 7/B seçeneğinde ise çeşit esasına göre belirlenmiştir. Bu suretle, işletmelere giderlerin bölümlenmesinde ve defter-i kebirde izlenmesinde kendi organizasyon yapılarına, büyüklüklerine ve ihtiyaçlarına göre düzenleyebilmeleri için kolaylık sağlanmış, farklı maliyet hesaplama yöntemlerine uyulabilmesi açısından da geniş bir esneklik tanınmıştır.
MALİYET HESAPLARI (7/A SEÇENEĞİ)
70. Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları
700. Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesabı
701. Maliyet Muhasebesi Yansıtma Hesabı
71. Direkt İlk Madde Ve Malzeme Giderleri
710. Direkt İlk Madde Ve Malzeme Giderleri Hesabı
711. Direkt İlk Madde Ve Malzeme Yansıtma Hesabı
712. Direkt İlk Madde Ve Malzeme Fiyat Farkı
713. Direkt İlk Madde Ve Malzeme Miktar Farkı
72. Direkt İşçilik Giderleri
720. Direkt İşçilik Giderleri
721. Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı
722. Direkt İşçilik Ücret Farkları
723. Direkt İşçilik Süre Farkları
73. Genel Üretim Giderleri
730. Genel Üretim Giderleri
731. Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı
732. Genel Üretim Giderleri Bütçe Farkları
733. Genel Üretim Giderleri Verimlilik Giderleri
734. Genel Üretim Giderleri Kapasite Farkları
74. Hizmet Üretim Maliyeti
740. Hizmet Üretim Maliyeti
741. Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı
742. Hizmet Üretim Maliyeti Fark Hesapları
75. Araştırma Ve Geliştirme Giderleri
750. Araştırma Ve Geliştirme Giderleri
751. Araştırma Ve Geliştirme Giderleri Yansıtma Hesabı
752. Araştırma Ve Geliştirme Gider Farkları
76. Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri
760. Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri
761. Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri Yansıtma Hesabı
762. Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri Fark Hesabı
77. Genel Yönetim Giderleri
770. Genel Yönetim Giderleri
771. Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hesabı
772. Genel Yönetim Gider Farkları Hesabı
78. Finansman Giderleri
780. Finansman Giderleri
781. Finansman Giderleri Yansıtma Hesabı
782. Finansman Giderleri Fark Hesabı
MALİYET HESAPLARI 7/A SECENEĞİ
2. 7/A Seçeneğinde Maliyet Hesapları: 2008 yılı aktif toplamı 1.484.000 TL veya net satışlar toplamı 2.967.900 TL yi aşan üretim ve hizmet işletmeleri için 2009 yılında 7/A seçeneğine göre maliyet hesaplarını tutmak zorundadırlar. Bu işletmeler için zorunlu olan 7/A seçeneğinde giderler esas defterlerde fonksiyon esasına göre belirlenmiştir. Eş zamanlı kayıt yöntemini kullanılması önerilen bu uygulamada, giderler yapıldıkları anda ilgili defter-i kebir hesaplarına “Fonksiyon Esasına” göre kaydedilirken, söz konusu giderler aynı zamanda yardımcı defterlerde hem çeşit esasına hem de ilgili gider yerlerine göre izlenir. Gider çeşitlerinin izleneceği yardımcı defter kayıtlarının, giderlerin ait oldukları gider yerlerini de gösterecek şekilde tutulması durumunda, yöntem amacına uygun biçimde yürütülmüş olacaktır. Bu kayıt yönetiminde; giderler eş zamanlı olarak aynı anda hem fonksiyonlarına, hem çeşitlerine hem de ilgili gider yerlerine göre izlendiğinden; muhasebe kayıtlarının azaltılmasına ve her kademenin üretim ve hizmet maliyetlerinin belli bir düzen içinde oluşturulmasına olanak sağlamaktadır.
Bu uygulamada, maliyet hesap grupları aşağıdaki gibi bölümlenmiştir.
70 Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları (Maliyet muhasebesinin genel muhasebeden bağımsız çalışması durumunda bu grup çalıştırılır)
71 Direkt İlkmadde ve Malzeme Giderleri
72 Direkt İşçilik Giderleri
73 Genel Üretim Giderleri
74 Hizmet Üretim Maliyeti
75 Araştırma Geliştirme Giderleri
76 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri
77 Genel Yönetim Giderleri
78 Finansman Giderleri
Bu uygulamada yardımcı defterlerde izlenecek Gider Çeşitleri 0–9 sayılı hesaplarda, Gider Yerleri ise 10–99 sayılı hesaplarda gösterildiği gibidir.
Bu bölümde yer alan Maliyet Hesap Gruplarının her biri defter-i kebir hesabı düzeyinde gider hesapları, yansıtma hesapları ve fark hesapları olarak bölümlenir.
Gider Hesapları: Bu hesaplar, dönem içinde yapılan ve tahakkuk ettirilen giderlerin izlendiği ve borçlarına kaydedildiği hesaplardır. Gider hesaplarına yapılacak kayıtlara ilişkin olarak düzenlenecek muhasebe fişlerinde gider yerleri ve gider çeşitleri hesaplarına ait numaralar birlikte yazılır.
Gider Yansıtma Hesapları: Bu hesaplar, “fiili maliyetlerin” uygulandığı durumlarda gider hesaplarında toplanan giderlerin tümünün; önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin kullanılması durumunda ise, bunlara göre saptanan giderlerin ilgili hesaplara yansıtılmasını sağlamak amacıyla kullanılır.
Fark Hesapları: Bu hesaplar, önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulanması halinde fiili giderler ile önceden saptanmış giderler arasındaki farkların kaydedildiği hesaplardır. Fark hesapları borç ve alacak kalıntısı verebilir.
70-Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları: Bu grupta yer alan hesaplar genel muhasebe ile maliyet muhasebesinin birbirinden ayrı olarak yürütülmesinin istenmesi durumunda, genel muhasebe ile maliyet muhasebesi arasında bağlantıların kurulmasını sağlamak amacıyla kullanılır. Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları hesap gubunda aşağıdaki hesaplar yer alır:
700 Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesabı
701 Maliyet Muhasebesi Yansıtma Hesabı
71-Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri: Bu grupta yer alan hesaplar, üretilen mamulün bünyesine ana madde olarak katılan ve hangi mamulden ne kadar tüketildiği, ekonomik bakımdan ayrı olarak izlenebilen ilk madde ve malzemelerle ilgili gider, yansıtma ve fark hesaplarını kapsar. Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri hesap gubunda aşağıdaki hesaplar yer alır:
710 Direkt İlk Madde Ve Malzeme Giderleri
711 Direkt İlk Madde Ve Malzeme Yansıtma Hesabı
712 Direkt İlk Madde Ve Malzeme Fiyat Farkı
713 Direkt İlk Madde Ve Malzeme Miktar Farkı
72-Direkt İşçilik Giderleri: Bu grup bir mal veya hizmetin üretim maliyetine doğrudan doğruya verilebilen işçilik giderleri ile ilgili gider, yansıtma ve fark hesaplarından oluşur. Direkt İşçilik Giderleri hesap gubunda aşağıdaki hesaplar yer alır:
720. Direkt İşçilik Giderleri
721. Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı
722. Direkt İşçilik Ücret Farkları
723. Direkt İşçilik Süre Farkları
73-Genel Üretim Giderleri: Bu grup işletmenin üretimi ve bu üretime bağlı hizmetler için yapılan direkt ilkmadde ve malzeme ve direkt işçilik dışında kalan giderlerle ilgili gider, yansıtma ve fark hesaplarından oluşur. Genel üretim giderleri hesap gubunda aşağıdaki hesaplar yer alır:
730. Genel Üretim Giderleri
731. Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı
732. Genel Üretim Giderleri Bütçe Farkları
733. Genel Üretim Giderleri Verimlilik Giderleri
734. Genel Üretim Giderleri Kapasite Farkları
74-Hizmet Üretim Maliyeti: Bu grup hizmet işletmeleri ile ilgilidir. Hizmet işletmelerinde 71, 72 ve 73 gruplarda yer alan hesaplar kullanılmaz. Bu hesaplar yerine bu gruptaki hesaplar kullanılır. Hizmet işletmelerinin üretim maliyetlerinin izlenmesinde kullanılan hesaplar bu grupta yer alır. Hizmet üretim maliyeti hesap gubunda aşağıdaki hesaplar yer alır:
740. Hizmet Üretim Maliyeti
741. Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı
742. Hizmet Üretim Maliyeti Fark Hesapları
75-Araştırma ve Geliştirme Giderleri: Bu grup araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile ilgili gider, yansıtma ve fark hesaplarından oluşur. Araştırma ve geliştirme giderleri hesap gubunda aşağıdaki hesaplar yer alır:
750. Araştırma Ve Geliştirme Giderleri
751. Araştırma Ve Geliştirme Giderleri Yansıtma Hesabı
752. Araştırma Ve Geliştirme Gider Farkları
76-Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri: Mamulün stoklara verildiği ve hizmetin tamamlandığı andan itibaren bu mal ve hizmetlerin alıcılara teslimine kadar yapılan giderler bu hesaba borç kaydedilir. Dönem sonlarında bu hesap, “761- Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Yansıtma Hesabı” ile karşılaştırılarak kapatılır. Pazarlama satış ve dağıtım giderleri hesap gubunda aşağıdaki hesaplar yer alır:
760. Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri
761. Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri Yansıtma Hesabı
762. Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri Fark Hesabı
77-Genel Yönetim Giderleri: Bir işletmenin yönetim fonksiyonları, işletme politikasının tayini, organizasyon ve kadro kuruluşu, büro hizmetleri, kamu ilişkileri, güvenlik, hukuk işleri, personel işleri, kredi ve tahsilâtı da kapsayan muhasebe ve mali işler servislerin giderleri bu hesaba borç kaydedilir. Dönem sonlarında bu hesap, “771-Araştırma ve geliştirme Giderleri Yansıtma Hesabı” ile karşılaştırılarak kapatılır. Genel yönetim giderleri hesap gubunda aşağıdaki hesaplar yer alır:
770. Genel Yönetim Giderleri
771. Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hesabı
772. Genel Yönetim Gider Farkları Hesabı
78-Finansman Giderleri: İşletme faaliyetlerinin aksamadan yürütülebilmesi amacıyla borçlanılan tutarlarla ilgili faiz, kur farkları, komisyon ve benzeri giderler bu hesaba borç kaydedilir. Finansman giderleri hesap gubunda aşağıdaki hesaplar yer alır:
780. Finansman Giderleri
781. Finansman Giderleri Yansıtma Hesabı
782. Finansman Giderleri Fark Hesabı
0–9 Gider Çeşitleri: Gider çeşitleri hesapları, mal ve hizmet üretiminde katlanılması gereken maliyetlerin bünyesindeki harcama çeşitlerini ifade eder. Bu hesaplar, kuruluşların bünyelerine uygun biçimde detaylandırılır. Gider çeşitleri hesaplarının sabit, değişken ve yarı değişken olarak gruplandırılması mümkündür. Gruplar içindeki gider çeşitlerinin sabit, değişken ve yarı değişken biçimde ayırımı işletmelerin kendi ihtiyaç ve tercihlerine bırakılmıştır.
Gider çeşitleri hesaplarının kodlamasında aşağıda belirtilen sınıflama esas alınmıştır.
Gider Hesapları Grupları:
0 İlkmadde ve malzeme
1 İşçi ücret ve giderleri
2 Memur ücret ve giderleri
3 Dışardan sağlanan fayda ve hizmetler
4 Çeşitli giderler
5 Vergi, resim ve harçlar
6 Amortismanlar ve tükenme payları
7 Finansman giderleri
0. İlkmadde ve Malzeme Giderleri: Mal ve hizmetlerin üretilmesini, işletme faaliyetlerinin devamlılığını sağlamak amacıyla tüketilen her türlü direkt ilkmadde ve malzeme, endirekt malzeme ve üretimle ilgili dışarıyla yaptırılan işleri kapsar.
1. İşçi Ücret ve Giderleri: İşletme faaliyetlerini yürütmek üretim ve hizmetleri gerçekleştirmek amacıyla çalıştırılan işçiler için tahakkuk ettirilen, (Esas işçilik, fazla mesai, üretim primleri, ikramiyeler, yıllık izin ücretleri, S. Sigorta işveren primi, gece primi, hafta tatili ve genel tatil ücretleri, her türlü sosyal yardımlar ve işçilere ait diğer giderler gibi) her türlü tutarları kapsar.
2. Memur Ücret ve Giderleri: İşletme faaliyetlerini yürütmek, üretim ve hizmetler gerçekleştirmek amacıyla çalıştırılan aylıklı yönetici, memur, büro personeli vb. için tahakkuk ettirilen her türlü tutarları kapsar.
3. Dışardan Sağlanan Fayda ve Hizmetler: İşletme faaliyetlerini yürütmek, üretim pazarlama ve diğer hizmetleri gerçekleştirmek amacıyla dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler (elektrik, su, gaz bakım ve onarım, haberleşme, nakliye ile diğer fayda ve hizmetler) için yapılan giderleri kapsar.
4. Çeşitli Giderler: Yukarıda belirtilen giderler dışında, işletme faaliyetlerini sürdürmek için yapılması gerekli olan giderleri kapsar. Sigorta giderleri, kira giderleri, yolluk giderleri dava icra ve noter giderleri, iştirak payı ve aidat giderleri, çeşitli giderler gibi giderler bu grupta yer alır.
5. Vergi, Resim ve Harçlar: Mevzuat gereğince tahakkuk ettirilen gider niteliğindeki vergi, resim ve harçları kapsar.
6. Amortismanlar ve Tükenme Payları: Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile, özel tükenmeye tabi varlıklar için ayrılan amortisman gideri ile tükenme paylarını kapsar.
7. Finansman Giderleri: İşletmenin gerek yatırım gerekse işletme sermayesi ihtiyacını karşılamak üzere yaptığı kısa veya uzun vadeli borçlanmaların faiz, komisyon ve kur farklarını kapsar.
Gider Çeşitleri Hesaplarının İşleyişi: Eş zamanlı kayıt yöntemini uygulayan işletmelerde, giderler tahakkuk ettikçe ilgili fonksiyonel gider hesaplarına kaydedilirken, aynı anda yardımcı defterlerdeki söz konusu çeşit hesaplarına da kaydedilir. Gider çeşitlerinin izlendiği yardımcı defter kayıtlarının gider yerlerini de gösterecek biçimde tutulması esastır.
10–99 Gider Yerleri: Gider yeri, üretim ve hizmetlerin yapıldığı ve maliyetlerin oluştuğu, örgütün bir birimini ya da birim içindeki bir yeri ifade eder. Giderlerin planlanması, kontrol edilmesi ve bu giderlerin dengeli bir biçimde toplanıp dağıtılmasını sağlar.
Gider yerlerinin saptanmasında genellikle kuruluşların organizasyon şeması esas alınır.
Gider yerleri aşağıdaki gibi bölümlenir.
– Esas üretim gider yerleri
– Yardımcı üretim gider yerleri
– Yardımcı hizmet gider yerleri
– Yatırım gider yerleri
– Üretim yerleri yönetimi gider yerleri
– Araştırma ve geliştirme gider yerleri
– Pazarlama, satış ve dağıtım gider yerleri
– Genel yönetim gider yerleri
Gider yerlerinin bölümlenmesinde yukarıda verilen gider yerleri gruplanması esas olmakla beraber, kuruluşların işletme faaliyet alanı ile faaliyetin teknolojik akımına uygun olarak açılacak gider yerleri, bu verilen ana grup başlıkları altında yer alabilir.
maliyet muhasebesi ders notları maliyet muhasebesi ders notları maliyet muhasebesi ders notları maliyet maliyet muhasebesi ders notları maliyet maliyet muhasebesi ders notları
Sitemizi sosyal medya hesaplarınızda paylaştığınız için teşekkür ederiz.
Mali Tablolar Analizi Ders Notları Yazımızı Okumak için Tıklayınız
