Mali Analiz İçin Gerekli Koşullar Nelerdir?

Değerli  okurlar, mali analiz için gerekli koşullar nelerdir? Mali analiz öncelikle temel tablolar üzerinde yapıldığına göre bu mali tabloların bir takım niteliklere sahip olması gerekir.

1- Mali Tablolar Muhesebe Temel Kavramlarına ve Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerine Göre Hazırlanmalıdır

İşletme dışındaki kullanıcılara gerekli mali bilgilerin sağlanmasındaki temel sorun, işletme ile ilgili kişilerin farklı amaçlara sahip olmasıdır. Mali tabloların hazırlanması gereken  muhesebe temel kavramları ve genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri aşağıdaki gibidir.

A) Sosyal Sorumluluk Kavramı

Bu kavram; muhasebenin işlevini yerine getirme hususundaki sorumluluğunu belirtmekte ve muhasebenin kapsamını anlamını, yerini ve amacını göstermektedir. Sosyal sorumluluk kavramı, muhasebenin organizasyonunda, muhasebe uygulamalarının yürütülmesinde ve mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasında, belli kişi veya grupların değil, tüm toplum çıkarların gözetilmesi ve dolayısıyla bilgi üretiminde uygun, tarafsız ve dürüst davranılması gereğini ifade eder.

B) Kişilik Kavramı

Bu kavram, işletmenin sahip veya sahiplerinden, yöneticilerinden, personelinden ve diğer  ilgililerden ayrı bir kişiliğe sahip olduğunu ve o işletmenin muhasebe işlemlerinin sadece bu kişilik adına yürütülmesi gerektiğini öngörür.

C) İşletmenin Sürekliliği Kavramı

Bu kavram; işletmelerin faaliyetlerini bir süreye bağlı olmaksızın sürdüreceğini ifade eder. Bu nedenle işletme sahiplerinin ya da hissedarların yaşam süreleriyle bağlı değildir. İşletmenin sürekliliği kavramı maliyet esasının temelini oluşturur. Bu kavramın, işletmeler açısından geçerliliğinin bulunmadığı veya ortadan kalktığı durumlarda ise, bu husus mali tabloların dipnotlarında açıklanır.

D) Dönemsellik Kavramı

Dönemsellik Kavramı; işletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve kârların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir.

E) Parayla Ölçülme Kavramı

Parayla ölçülme kavramı; parayla ölçülebilen iktisadi olay ve işlemlerin muhasebe ortak bir ölçü olarak para birimiyle yansıtılmasını ifade eder. Muhasebe işlemleri ulusal para birimine göre yapılır.

F) Maliyet Esası Kavramı

Maliyet esası kavramı; para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün veya uygun olmayan diğer kalemler hariç, işletme tarafından edinilen varlık ve hizmetlerin muhasebeleştirilmesinde, bunların elde edilme maliyetlerinin esas alınması gereğini ifade eder.

G) Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı

Bu kavram; muhasebe kayıtlarının gerçek durumu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş objektif belgelere dayandırılması ve muhasebe kayıtlarına esas alınacak yöntemlerinin seçilmesinde tarafsız ve ön yargısız davranılması gereğini ifade eder.

H) Tutarlılık Kavramı

Tutarlılık Kavramı; muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının, birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gereğini ifade eder. İşletmelerin mali durumunun, faaliyet sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorunların karşılaştırılabilir olması bu kavramın amacını oluşturur. Turalılık kavramı, benzer olay ve işlemlerde, kayıt düzenleri ile değerleme ölçülerinin değişmezliğimi ve mali tablolarda biçim ve içerik yönünden tek düzeni öngörür.

İ) Tam Açıklama Kavramı

Tam açıklama kavramı; mali tabloların, bu tablolardan yararlanacak kişi ve kuruluşların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır olmasını ifade eder. Mali tablolarda finansal bilgilerin tam olarak açıklanması yanında, mali tablo kalemleri kapsamında yer almayan ancak alınacak kararları etkileyebilecek, gerçekleşmesi muhtemel olaylara da yer verilmesi bu kavramın gereğidir.

I) İhtiyatlılık Kavramı

Bu kavram, muhasebe olaylarında temkinli davranılması ve işletmenin karşılaşabileceği risklerin gözönünde alınması gereğini ifade eder. Bu kavramın sonucu olarak, muhtemel giderler ve zararları için karşılık ayırırlar, muhtemel gelir ve kârları içinse gerçekleşme dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi yapmazlar.

J) Önemlilik  Kavramı

Önemlilik kavramı; bir hesap kavramı veya mali bir olayın nisbi ağırlık ve değerinin, mali tablolara dayanılarak yapılacak değerlemeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde olmasını ifade eder. Önemli hesap kalemleri, finansal olaylar ve diğer husuların mali tablolarda yer alması zorunludur.

K) Özün Önceliği Kavramı

Özün önceliği kavramı, işlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin değerlendirmelerin yapılmasında bişimlerinden çok özlerinin esas alınması gereğini ifade eder.

Genel olarak işlemlerin biçimleri ile özleri paralel olmakla birlikte, bazı durumlarda farklılıklar ortaya çıkabilir.. Bu takdirde , özün biçime önceliği esastır.

2- Tekdüze Muhasebe Sisteminin Bulunması Gerekir

Mali analizde esas olan, bir takım analiz tekniklerini kullararak karşılaştırmalar yapmaktır. İşletmenin bugünkü durumunu, geçmişteki durumuyla karşılaştırmak veya işletmenin bugünkü durumunu aynı sektör içinde başka bir işletmenin bugünkü durumuyla karşılaştırmak gerekecektir. Karşılaştırma ancak aynı niteliğe sahip olan şeyler arasında yapılabileceğine göre, işletmenin karşılaştırmaya konu olan tablolarının yıllar itibariyle şekil birliği içinde ve keza aynı sektör içindeki işletmelerin tablolarında da bir şekil birliği sağlanmış olması gerekir. Bir işletmenin farklı yıllara ait muhasebe verilerinin karşılaştırılarak analiz edilmesi için, o işletmenin yıllar itibariyle aynı muhasebe yöntemlerini kullanması ya da farklılıkları açıklaması ve mali tabloların düzenlenme şekillerinde aynı ilkelere uyulması gerekir. Benzer işletmeler tarafından, benzer niteliklere sahip olayların aynı sistem içinde muhasebeye yansıtılması tekdüzen muhasebe sistemini oluşturur. Bunun için öncelikle muhasebenin temel kavramları ve ilkelerinde, muhasebe termonolojisinde birlik sağlanmalı ve benzer işletmelerin hesap planı ve rapor sistemi standart hale getirilmelidir.

3- Mali Tablolardaki Bilgilerin Güvenilir Olması Gerekir

Eğer mali tablolardaki bilgiler doğru ve samimi değilse, işletme gerçeklerini yansıtmıyorsa yapılan analiz zaman ve para israfından öteye geçemez. İlgili taraflarca, mali analiz sonuçlarının anlamlı ve yararlı olabilmesi için mali tablolardaki bilgilerin işletme ile bağlantısı olmayan bağımsız bir uzmanca denetlenmesi gerekir ki buna bağımsız muhasebe denetimi ya da bağımsız işletme dışı  denetim denir. Yapılan bağımsız muhasebe denetimi çalışması sonucunda, mali tablolardaki kalemlerin doğru ve samimi olup olmadığı konusunda bir karara varılır ve bu kararın ifade edildiği denetim raporu, denetçi tarafından işletme yönetimine sunulur. Mali tablolardaki bilgilerin doğru olması, bunların genel kabul görmüş muhasebe kavram ve ilkelerine uygunluğunu, samimi olması ise bu bilgilerin işletme için gerçekten ilgili olan olayları yansıtmasını ifade eder. Ancak bağımsız muhasebe denetiminden geçmiş olan mali tablolar, taraflar için güvenilir bilgi niteliği kazanır.

4- Karşılaştırmalar için Standartlar Belirlenmiş Olmalıdır

Bu analiz yapılırken, işletmenin durumu ile ya da geçmiş yıllardaki durumu ile aynı sektör içindeki diğer işletmelerin durumu ile ya da standartlar ile karşılaştırılır. Karşılaştırma kriteri olarak standartların varolması gerekir. Standartlar dört kısıma ayrılabilir;

Sanayi  Standartları; İşletmenin içinde bulunduğu sektördeki işletmeler için hesaplanan ortalama standartlar.

Tarihi Standartlar;     İşletmenin geçmiş yıllardaki uygulamalarına ait veriler esas alınarak tespit edilir. Geçmiş yıl ortalamalarını                                                                gösterir.

Bütçe Standartları;    İlgili işletmenin cari bütçesindeki verilere göre hesaplanır.

İdeal veya Hedef Standartlar ; İşletmenin içinde bulunduğu sanayi kolundaki en başarılı işletmelerin verilerine dayanılarak tespit edilir.

Sitemizi sosyal medya hesaplarınızda paylaştığınız  için teşekkür ederiz.

Mali Analiz Türleri Nelerdir? yazımızı okumak için tıklayınız.

 İşletme Sermayesi Kaynak Seçimini Etkileyen Faktörler Nelerdir yazımızı okumak için tıklayınız.

Vektör Grafik: Vecteezy – Radiasa Tutorial Rti