İşletme Sermayesi Kaynak Seçimini Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Türk Muhasebe Ocak 13, 2025 Finans Merkezi 0 777 1141 kelime - 8 dakika2

Değerli Okurlar, işletme sermayesi çeşitleri nelerdir? yazımızda İşletme sermayesi çeşitlerini yazmıştık. Bu yazıda da işletme sermayesi kaynak seçimini etkileyen faktörler nelerdir? konusunu göreceğiz. Borç ya da öz sermaye ile finanslama kararının verilmesinde firmanın hisse senetlerinin değerine yapacağı katkı hesaplanılmaya çalışılır. Bu kararının verilmesi kadar bir önemli konuda borçlanmanın hangi kaynaklardan yapılacağının belirlenmesidir. Çünkü borçlanma yapılacak finans kaynakları birbirinden değişik özelliklerde ve oldukça çeşitlidir.

İşletme sermayesinin finansmanında uzun vadeli kaynaklardan yararlanma finansal riski azaltmakta, ihtiyatlı olmayı sağlamakta ancak kârlılığın azalmasına neden olmaktadır. İşletme sermayesinin finansmanında uzun vadeli borçlara karşı kısa vadeli borçlanmadan yararlanmanın esneklik, sağlanabilme kolaylığı ve maliyetler yönünden avantajı bulunmaktadır.

Çeşitli kaynaklar arasında seçim yapmada ve uygun bileşimin elde edilmesinde gözününde tutulacak ilkeler; uygunluk, risk, finansal kaldıraçtan yararlanma, maliyet, esneklik, kontrol ve zamanlama’dır.

İşletme Sermayesi Kaynak Seçimini Etkileyen Faktörler Nelerdir? — İşletme Sermayesi

A) Uygunluk

Fonların sağladığı kaynakların özelliği ile yatırıldığı varlıkların uyum içerisinde olmasıdır. Kısa vadeli kaynaklarla sabit kaynaklarla sabit varlıkların finanse edilmesi halinde uyum sağlanmamış olacaktır. Sabit varlıklar bir yıldan daha uzun sürede paraya dönüşebileceğinden önce kısa vadeli borçları ödemek gerekecektir. Firma bu durumda ya yeniden kaynak bulacak ya da likidite sıkıntısının sonuçlarına katlanacaktır.

Yatırılan varlıklardan fon sağlama geciktiğinde, fonların ödenmesinde güçlükler doğacak, kaynak kullanımında uygunluk sağlanamamış olacaktır.

B) Risk

Finansal bünyede borca yer verme kârlılığı artırdığı gibi borçlar içerisinde kısa vadeli olanların oranının artması finansal kaldıracın etkisini daha da artıracaktır. Ancak bu tür finanslama, riskin artması nedeniyle firmanın iflasına dahi neden olabilir. Özellikle satışları istikrarsızlık gösteren, faaliyetleri büyük ölçüde dalgalanan firmalar yukarıda belirtilen biçimde finansman yolunu seçtiklerinde riskleri artacaktır. Bu tür firmalar finans riskini dengelemek için öz kaynaklara dayalı finanslamaya ağırlık vermelidir.

C) Maliyet

Kaynakların özelliğine, kullanılış biçimine bağlı olarak, kullanılan fonların maliyetleri de değişmektedir. Kredinin kullanılabilmesi amacıyla hazırlık aşamasında yapılan giderler, ipotek ve teminat verilmesi aşamasında yapılan giderler, ipotek ve teminat verilmesi halinde katlanılacak harcamalar, kredilerin ödenmesi şartları içinde ödemesiz devrelerin bulunup bulunmaması, faiz ödemelerinin kredi kullanımında peşin yapılması ya da gelecek dönemlerde verilmesi, vergi tasarrufu sağlanması gibi kredinin gerçek maliyetini etkilemektedir.

D) Finansal Kaldıraçtan Yararlanma

Firma, bünyesinde borca yer vermek surtiyle kârlılığını arttırmaktadır. Kullandığı borca karşılık katlandığı maliyetin üzerinde kazanç sağlayan firmalar finansal kaldıraçtan yararlanmaktadır. Ancak bu etkinin de bir sınırı vardır. Borç miktarı arttıkça finansal risk artacağından ilave kullanılacak kredilerin maliyeti daha yüksek olacak dolayısıyla finansal kaldıraç etkisi belli bir noktadan sona tersine dönecektir.

E) Esneklik

Fonların kullanılmasında daha rahat davranılması esneklik olarak kabul edilir. Atıl fonların ortaya çıkması durumunda atıl fonları kullanarak borçların ötelenebilme avantajı vermesi esnek olmayı göstermektedir.

Uzun vadeli tercih edilmesi halinde esneklik kabiliyeti azalmaktadır. Uzun vadeli kredilerle sağlanan fonlar uzunca bir süre firmanın kullanımında kalacağından belirsizlik payı yüksektir. Bu tür kredileri kullandıran kuruluşlar çok defa kredinin kullanımını kontrol etmek amacıyla sınırlandırıcı işlemlere girerler. Sınırlandırıcı işlemlerde esnekliğin kaybolmasına neden olur. Kısa vadeli kredilerin geri ödeme süresi dar olduğundan, bu tür kaynakların kendisini ödemesi de kolay olur.

F) Kontrol ve Yönetimin Paylaşılması

İhtiyaç duyulan fonların kredi biçiminde kullanılması yeni ortak alma ve yönetimi başkalarıyla paylaşmama gibi üstünlük sağlar. Kredi sözleşmelerine konulan sınırlandırıcı hükümlerle yönetimin serbest kalması engellenebilmektedir. Bu durum uzun vadeli krediler için geçerli olup, kısa vadeli kredilerde geri ödeme yakın olduğu için sınırlandırmaya gidilmemektedir.

Kısa vadeli kaynaklar krediyi veren kurumlarca da bazen tercih edilmektedir. Kredi taleplerinin yüksek olduğu dönemlerde sık sık yenilenen kısa vadeli kredi verme kuruluşlarınca da tercih sebebidir. Özellikle kredi faizlerinin dalgalandığı dönemde belirsizliği azaltmak için ve fonların kontrolünü yenileyerek sağlamak amacıyla tercih edilirler.

G) Zamanlama

Zamanlama, firmaların fon ihtiyacı duyduklarında rahatlıkla ve elverişli şartlarda kredi bulma imkanıdır. İhtiyacın ortaya çıkışından evvel fonların hazır edilmesi atıl kalmaya neden olur. İhtiyaç duyulduğunda fon bulunamaması da ödemeleri geciktirerek firmayı zor durumlara sokabilir.

Sermaye piyasası kısa ve uzun vadeli araçları ile geliştiğinde iyi işler duruma geldiğinde firmalar da sermaye piyasasında fonları uygun şartlarda ve uygun zamanlarda sağlayabileceklerdir.

Finansmanda hangi tür kaynağın kullanılacağının seçimi, yukarıda açıklanan uygunluk, risk, maliyet, finansal kadıraçtan yararlanma, esneklik, kontrol ve zamanlama şeklinde formüle edilen etmenlerin veya kriterlerin uzmanlaştırılmasına bağlıdır. Bu uzmanlaştırmalarda da aşağıdaki faktörleri dikkate almak gerekir.