Bilanço ve Gelir Tablosunu Etkileyen Muhasebe Hataları

Değerli okurlar, Bilanço ve gelir tablosunu etkileyen muhasebe hataları nelerdir? Kendi içinde dengelenen ve dengelenmeyen hatalar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Personelin şüpheli alacaklara karşılık ayrılmasında, stok değer düşüklüklerinde ve amortisman hesaplanması gibi konularda hata yapması sonucu oluşmaktadır. Personel bu gibi durumlarda yorum, tahmin, gözden kaçırma gibi yanlış muhasebe tahminlerinde bulunur. Dengelenen hatalar ise birbirini izleyen iki dönem devam eden sonrasında kendi içinde dengelenen hatalardır. Peşin ödenen gider ve gelirler arasında, tahakkuklar sırasında oluşmaktadır.

A) Telafi Edici Hatalar

Hata, kasten gerçekleştirilebilecek bir fiil değildir. Hayatın doğal akışı hayata düşen ve bunu farkeden kişinin hatasını düzeltme yoluna başvurmasını gerektirir. Makul olan davranış, dürüstlük çerçevesinde yapılan hatanın düzeltilmesi ve gerekli açıklamalarla finansal tablolarda yere almasını gerektirir. Ancak kimi zaman meslek mensupları ya da muhasebe elemanları hatalı işlem yapma ihtimallerini kasten gözardı eder, hatanın nereden kaynaklandığı bulma yoluna gitmez. Burada önemli olan düzeltilebilecek bir hatanın gizleme yoluyla ve hata yapanın tekrar hata olarak değerlendirdiği fiilidir. Bu fiil hatanın, kasti hata ile görmezden gelinmesi halinde hile suçunun oluşmasını sağlayacaktır.

B) Amortisman ve Yeniden Değerleme Uygulamalarındaki Hatalar

Genellikle geçici vergi dönemlerinde meslek mensuplarının mesleki standartlara uymamasından kaynaklanan özellikli konulardır. Bu tarz işlemleri şöyle sıralayabiliriz, normal amortisman  ayrılması gerekirken, azalan bakiyeler usulünün kullanılması, amortisman oranının ilk uygulanan amortisman oranından daha yüksek uygulanması, yıl içerisinde satılan iktisadi kıymetler için amortisman ayrılması, özel maliyet bedelli harcamalar gider olarak kaydedilip azalan bakiyeler yöntemine amortisman ayrılması, binek otomobiller için kıst amortisman uygulandığı gibi amortisman giderinin tamamının gider yazılması, boş arsa ve araziler için amortisman ayrılması, yapılmakta olan yatırımların amortismana tabi tutulması, amortismana tabi iktisadi kıymetlerin değerlemesi alındığı yıl veya satıldığı yıl yapılmıştır. İtfa süresi dolmuş iktisadi kıymetlerin yeninden değerleme tabi tutulması, kurumlar vergisi mükellefleri yeniden değerleme değer artış fonunu sermayeye ilave etmemiş, dönem kârı ile ilişkilendirmemiş, başka bir hesaba ilave etmemiştir. Yeniden değerleme artışı sırasında birikmiş amortisman gibi işleme tabi tutulmamıştır. İhtiyari olarak amortisman ayrılmamış  yılların amortismanı yeniden değerleme artış hesabında dikkate alınmamıştır. Maliyet değer artış  hesabında sermayeye eklenmiş bulunan yeniden değerleme artış fonu dikkate alınmamıştır. İktisadi kıymetin aktifleştirildiği dönemden sonraki döneme ait olan ve iktisadi kıymetin maliyetine intikal ettirilen kur farkları yeniden değerlemeye tabi tıutulmuştur. İtfa süresi dolmış iktisadi kıymetler, yeniden değerlemeye tabi tutulmuştur. Yeniden değerleme oranı sadece ilgili yıl değerlemesinde kullanılabilir. Yeniden değerlemeye tutulan bina arazi için yeniden değerlenmiş değer üzerinden amortisman ayrılmıştır. Yeniden değerleme artış fonu yanlış hesaplanmıştır.

C) Gider ve Maliyet Arttırıcı Harcamalarda Yapılan Hatalar

Bu tarz işlemleri şöyle sıralayabiliriz; finansman giderlerine kısıtlama yapılmamıştır, geçmiş dönem giderlerinin cari döneme işlenmesi, sigorta giderlerine kıst yapılmaması, çalışan demirbaşın gider kaydedilmesi, başka firmanın kulladığı kredi için yapılan masrafların gider yazılması, yasal haddi aşan bağış ve yardımlarda bulunulması, envanterde kayıtlı olmayan iktisadi kıymetler için amortisman ayrılması, iş ile ilgili olmayan seyahat harcamalarının gider yazılması, proforma faturanın doğrudan gider yazılması, ödenen para, vergi, gecikme faizi, vergi cezalarının gider yazılması, yönetim kurulu başkan ve üyelerine verilen kâr paylarının kurum kazancından indirilmesi, işle ilgili olmayan harcamaların işletme için gider yazılmasıdır. Ücretlerden kesilen sigorta primleri ödenmediği halde gider yazılmıştır. Yönetim kurulu başkan ve üyelerine verilen kâr payları kurum kazancından indirilmiştir. Ayrıca ihtiyat akçeleri gider kaydedilmiştir.  Ödenen para cezaları, vergi cezaları, gecikme faiz ve zamları gider kaydedilmiştir. Sevk irsaliyrsi doğrudan gider yazılmıştır. İşletmeye dahil olmayan araçların masrafları gider yazılmıştır.

İşle ilgili olmayan seyahat harcamaları gider kaydedilmiştir. Gelir vergisi mükellefi tarafından eşe ödenen ücretler gider yazılmıştır. Vergi Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununa bağlı uçak ve helikopter ile taşıt kiralama faaliyeti ile işletmelerin bu amaçla verdikleri taşıtlar hariç için ödenen  MTV gider kaydedilmiştir. Ortak adına alınana krediye ait faizler işletmeye gider kaydedilmiştir. Finansman giderlerine kısıtlama yapılmamıştır. Harcırah ödendiği halde ayrıca yemek yatak harcamaları gider kaydedilmiştir. Sigorta giderlerinde kıst yapılmamıştır. Kıdem tazminatı  karşılığı gider kaydedilmiştir. Çalınan mal ve demirbaş para vb gider kaydedilmiştir. Ticari kazancın elde edilmesi ve idame edilmesi ile ilgili olmayan harcamalar gider yazılmıştır. Yasal haddi aşan bağış ve yardımlarda bulunulmuş ve tamamı gider yazılmıştır. Başka firmaya kullandırılan banka kredi masraf ları gider yazılmıştır. Kanunda yazılı kurum ve kuruluşlar haricindekilere yapılan bağış ve yardımlar gider yazılmıştır. Özel işlerde kullanılan taşıtlara ait giderlerin tamamı gider yazılmıştır. İade edilen mallar maliyetlerden çıkarılmamıştır. Yatırım tamamlanmadığı halde yapılan yatırım harcamaları doğrudan gider yazılmıştır.

D) Muafiyet ve İstisna Uygulamalarındaki Hatalar

Bu tarz işlemleri şöyle sıralayabiliriz; Yatırım kâr olduğu halde hesaplanmaması, yatırım indirimlerinin istisna tutarlarının yanlış hesaplanması, tam mükellef olmayan kurumlardan elde edilen kazançlar, iştirak kazancı istisnası uygulanması, turizm hâsılatı kazancının yanlış olması, finansman fonunun yanlış hesaplanması ve önceki yıl hesaplanan finansman fonunun ticari kâra dâhil edilmesidir.

E) Stopaj (Tevkifat) Uygulamasında  Karşılaşılan Hatalar

Bu tarz işlemleri şöyle sıralayabiliriz; ödenen serbest meslek ücretlerinin stopajlara yansımaması, teklif ödemelerinde stopaj yapılmaması, gider pusulalarının stopaj beyanlara eklenmemesi, ücret sayılan ödemelerin brüt tutar üzerinden stopaj yapılmaması, kira ödemelerine stopaj yapılmaması, kurumlar vergisi uyarınca yıllık beyanname veren kurumların indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancından, hesaplanan kurumlar vergisi düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden stopajın hesaplanmamasıdır. Ödenen ücretlerden stopaj yapılmaması, Katma Değer Vergisi kanunu madde 24 uyarınca yapılan stopaj  brüt tutar yerine net tutar üzerinden yapılması, çiftçilerden alınan zirai ve hizmetlerden stopaj yapılmaması, ücret sayılan ödemelerin brüt tutarı üzerinden stopaj yapılmaması, dar  mükellef kuruma yapılan kira ödemelerinde stopaj yapılmaması, yıllara sâri inşaat ve onarım işleri ile ilgili olarak yapılan ödemelerden stopaj yapılmaması, kurumlar vergisi kanunun uyarınca yıllık veya özel beyanname veren kurumların isdirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazançından hesaplanan kurumlar vergisi düşüldikten sonra kalan tutar üzerinden stopaj yapılması.

F) Sabit Kıymet Yenileme Fonu Uygulamalarındaki Hatalar

Bu tarz işlemleri şöyle sıralayabiliriz; sabit kıymet yenileme fonunun işi bırakmada kâr olarak dikkate alınması, yenileme fonunun aynı tür iktisadi kıymet için kullanılması, yenileme fonunun amortisman giderlerinde kullanılması ve yenileme fonunun üç yıl içinde kullanılmadan üçüncü yılın matrahına eklenmemesidir.

Sitemizi sosyal medya hesaplarınızda paylaştığınız  için teşekkür ederiz.

Muhasebe Hilelerinin Türleri Nelerdir? konulu yazımızı okumak için tıklayınız

Vektör Grafik: Vecteezy – Radiasa Tutorial Rti

KAYNAKÇA

Muhasebe Hileleri ve Vergiden Kaçınma/ Coç. Dr. Murat BATI/ Seçkin Yayınları/Ankara / Sayfa: 34-38

Denetim ve Güvence Hizmetleri/ Ersin Güredin / Basım Yayınları/İstanbul

Hasan Kaval/ Muhasebe Denetimi / Gazi Kitapevi/Ankara

Faruk Güçlü / Muhasebe Denetimi / Detay Yayınları/Ankara

İşletmelerde Vergi Denetimi / Boyut Yayınları /İstanbul